Zihinsel Engelliler

Zihinsel Engellilik Nedir?

Zeka; doğuştan var olan ve hayat boyunca deneyimlerle gelişen problem çözme gücüdür. Bu güçle insan kendisini ve çevresini anlar, olayları muhakeme eder, sonuçlar çıkarır ve uyumla hayatını devam ettirir. Zihinsel Engellilik; doğum öncesi, doğum sırası ve doğum sonrasında çeşitli nedenlere bağlı olarak gelişimsel dönemde ortaya çıkan, uyumlu davranışlarda görülen yetersizliğe ilaveten dikkat, algılama, bellek ve muhakeme gibi genel zeka fonksiyonları açısından normalin altında olma durumudur. Zihinsel engelli bireyler kişisel bakım, çevreye uyum, dil, iletişim ve duyusal motor becerilerinde yaşıtlarına göre geç ve yavaş gelişirler. 

Zeka Geriliği (mental retardasyon) tanısının konulabilmesi için 3 temel özelliğin olması gerekir :

- Genel zeka işlevinin belirgin derecede ortalamanın altında olması.

- Yaşadığı toplumdaki kendi yaş grubu ile kıyaslandığında toplumsal beceriler, sorumluluk, iletişim kurma, günlük beceriler ve kendi kendine yeterlilik gibi alanlarda geriliğin olması.

- 18 yaşından önce başlaması.

ZİHİNSEL ENGELLİĞİN SEBEPLERİ :

Doğum Öncesi Oluşan Nedenler :

- Annenin yaşı

- Annenin beslenmesi

- Hamilelik döneminde kullanılan ilaçlar

- Radyasyona maruz kalma

- Alkol, sigara, uyuşturucu gibi alışkanlıklar

- Psikolojik sorunlar

- Akraba evliliği

- Annenin hamilelik sırasında geçirdiği hastalıklar

- Zehirlenmeler, kazalar, travmalar

- Anne - çocuk arasındaki kan uyuşmazlığı

Doğum Sırası Oluşan Nedenler :

- Erken veya geç doğum

- Kordon dolanması

- Güç ve riskli doğum

- Vakum - forseps gibi aletlerin uzman olmayan kişilerce kullanılması

- Doğum hijyenik olmayan ortamlarda yapılması

Doğum Sonrası Oluşan Nedenler :

- Çocuğun geçirdiği hastalıklar (menenjit,beyin iltihabı)
- Zehirlenmeler
- Hastalıklarda yanlış ve güç müdahale
- Beslenme bozuklukları
- Kazalar, travmalar ve yetersiz çevre koşulları

Ağır Derecede (Bağımlı) Zihinsel Engelliler 

Sürekli gözetim ve bakıma ihtiyaçları vardır. Özel eğitim olanaklarından yararlanarak:

• Kaşık ve çatal kullanarak yemek yiyebilirler, giysilerini giyebilirler. Tuvaletlerini kendi başlarına yapabilirler.
• Sosyal ilişkiye girerek arkadaşlıklar kurabilirler.
• Konuşması anlaşılır, işaretleri ve sözcükleri tanıyabilirler.

Çok Ağır Derecede (Tam Bağımlı) Zihinsel Engelliler 

Yaşamları boyunca özel bakıma ihtiyaç duyarlar. İkinci bir özre sahip olma olasılıkları diğer gruplara göre daha yüksektir.

• Dökerek de olsa çatal kaşık kullanabilirler, basit giysileri giyebilirler.
• Tuvaletlerini yapmayı kısmen öğrenebilirler ancak tuvalet eğitimini yaşıtlarından geç kazanırlar. Temizlik alışkanlıkları denetim ve gözetim gerektirir.
• Karmaşık yönergeleri takip edemezler. Sınırlı sayıda sözcük kullanabilirler, basit dilbilgisi kurallarını öğrenebilirler.

Hafif Derecede (Eğitilebilir) Zihinsel Engelliler

Bu gruba giren zihinsel engellilerin normal çocuklardan görünürde hiçbir farkı yoktur. Bu nedenle okula başlamadan önce anne,baba veya çevre tarafından fark edilmeyebilirler.

• Hafif derecede zihinsel engelliler özbakım becerilerini öğrenebilir, kendi bakımlarını yapabilirler ancak zaman zaman bazı sağlık kurallarının hatırlatılmasına gereksinim duyabilirler.
• Yaşadıkları kentte kolaylıkla bir yerden diğer bir yere gidebilirler.
• Bisiklet, paten gibi eşgüdüm içeren araçları kullanabilirler.
• Temel gramer kurallarına uygun konuşabilirler, birleşik sözel kavramlarla iletişimde bulunabilirler, günlük konuşmaların üstesinden gelebilirler ancak soyut ve felsefi kavramları tartışamazlar.
• Okuma-yazma, matematik gibi becerileri öğrenebilirler.
• Telefonu ve yazılı iletişim araçlarını kullanabilirler ancak anlatımları basittir, soyut ya da önemli günlük olayları yazamazlar. 
• Başkalarıyla yarışma ve işbirliği ilişkilerinde bulunurlar, sosyal ve yaratıcı etkinliklere sınırlı da olsa katılırlar. Ancak karmaşık planlama, dikkat ve düzenleme gerektiren etkinlikleri sürdüremezler.
• İçinde bulunduğu etkinliği başlatabilir, en az 15-20 dakika dikkatini sürdürebilir.
• Kendi hayatlarını kazanabilecek karmaşık beceri gerektirmeyen işlerde çalışabilirler, yetişkinlikte kısmen ya da tamamiyle yaşamlarını sürdürebilecek iş becerisi edinebilirler.
• Kendi başlarına alışveriş yapabilirler, para değişimini doğru olarak yapabilirler ancak parayı ekonomik olarak kullanmada yardıma gereksinim duyarlar.
• Basit yemekleri ve günlük ev işlerini yapabilirler (temizlik, toz alma, çamaşır ve bulaşık yıkama vs.).

Orta Derecede (Öğretilebilir) Zihinsel Engelliler

      

Çok yaygın ve ağır derecede olmamakla birlikte sıklıkla bedensel özür de gösterirler. Özel eğitim olanaklarından yararlanarak:

• Yardımsız yemek yiyebilirler, banyo yapabilirler ve giyinebilirler; uygun giysi seçebilirler. Çamaşırlarını yıkayabilirler, ütüleyebilirler ve koruyabilirler.
• Kendisi ve başkaları için kolay yiyecekler hazırlayabilirler.
• Vücudunu yeterince kontrol edebilirler; kaba ve ince kas eşgüdümü iyidir.
• Basit düzeyde söyleşide bulunabilirler, birleşik cümle kurabilirler. Sözcükleri tanıyıp cümleleri, reklam spotlarını, işaretleri ve anlamlı basit metinleri okuyabilirler. Ancak yazılı iletişimi başaramazlar, uzun ve karmaşık sözel iletişimi sürdüremezler.
• Paranın değerinin farkına varabilirler ancak paranın nasıl kullanılacağı konusunda yardıma ihtiyaçları vardır.
• Yazılı notla alışverişe gidebilirler ancak bağımsız alışveriş yapamazlar. Tek başlarına bir yerden bir yere gidemezler.